Uitzonderlijk vervoer, of speciaal vervoer genoemd, betreft transport dat de wettelijk toegestane afmetingen of gewichten van reguliere voertuigen overschrijdt. Het kan gaan om ladingen die breder en langer zijn, of zwaarder en hoger dan normaal is toegestaan. Zeker voor onder meer infrastructuurprojecten, industrie en energievoorziening zijn deze transporten essentieel. Deze transporten zijn echter niet zonder risico, waardoor de regelgeving in Nederland en Europa complex en sterk gereguleerd is. In deze tekst bespreken we de hoofdlijnen hiervan.
Wanneer is transport ‘uitzonderlijk’?
We spreken in Nederland van uitzonderlijk vervoer wanneer een voertuig of transporteenheid met de lading breder is dan 2,55 meter, langer is dan 18,75 of hoger dan 4 meter. Speciaal transport uitbesteden is in deze gevallen noodzakelijk. Ook is er nog een grens voor het gewicht van het transport: de grens ligt bij 50 ton totaalgewicht. Zodra een lading een van de limieten overschrijdt, mag deze alleen de weg op met een speciale ontheffing van de Rijkswaterstaat of de wegbeheerder. De regels in Europa zijn vergelijkbaar met die van Nederland, maar de exacte grenswaarden en procedures kunnen per lidstaat verschillen. Dit maakt internationale transporten extra complex.
Ontheffingen en vergunningen
Voor elke vorm van uitzonderlijk vervoer is altijd een ontheffing nodig. Nederland kent twee hoofdvormen van ontheffingen: incidentele ontheffingen (voor eenmalig transport) en langlopende ontheffingen (voor herhaald transport met vaste voertuigen/lading). Om een ontheffing te ontvangen zal je gedetailleerde informatie moeten verstrekken over de afmetingen, route en voertuig samenstelling en tijdstip van vervoer. Soms is het ook zo dat begeleidende voertuigen noodzakelijk zijn: de politie wordt in dit geval ingeschakeld om te helpen. Ook bestaat er binnen Europa het zogenaamde EMT-Systeem: European Modular Transport. De toepassing hiervan is niet uniform, wat betekent dat transporteurs vaak per land afzonderlijk toestemming moeten aanvragen.
Europese samenwerking en knelpunten
Om uitzonderlijk niveau soepeler te laten verlopen wordt er steeds meer samengewerkt tussen EU landen om alles soepeler te laten verlopen. Dit wordt onder meer gedaan door
digitale platforms voor vergunningverlening en routeanalyses. Toch blijft het een probleem dat er een verschil zit tussen de nationale regelgeving. Dit vraagt dus om uitgebreide voorbereiding, goede communicatie met lokale autoriteiten en gespecialiseerde kennis bij transporteurs.